چهار رکن کلیدی IRENA برای گذار انرژی: تمرکز بر انرژی خورشیدی فتوولتائیک و ذخیره‌سازی در برنامه 5 ساله
در دنیای امروز، تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای بشریت شناخته می‌شوند از دیدگاه IRENA . این چالش‌ها دولت‌ها را مجبور کرده تا با بهره‌برداری هوشمند از منابع انرژی تجدیدپذیر، مانند انرژی خورشیدی، به مقابله با این مشکلات بپردازند. انرژی تجدیدپذیر نه تنها پایدار است، بلکه راهکاری اقتصادی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی محسوب می‌شود.
ائتلاف اقدام آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA Coalition for Action) اخیراً گزارشی با عنوان “Key Enablers for the Energy Transition: Solar PV and Storage” منتشر کرده است. این گزارش بر الزامات کلیدی برای گسترش نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی (PV) و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی تمرکز دارد و چهار رکن اساسی را به عنوان محرک‌های اصلی گذار انرژی جهانی معرفی می‌کند.
با توجه به توافقات جهانی در کنفرانس تغییرات اقلیمی COP28 در امارات متحده عربی و اعلامیه‌های COP29 در جمهوری آذربایجان، تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر باید سه برابر شود، کارایی انرژی دو برابر و ظرفیت ذخیره‌سازی شش برابر (به ۱۵۰۰ گیگاوات) افزایش یابد. این اهداف برای حفظ مسیر ایمن در برابر تغییرات آب و هوایی ضروری هستند.
انرژی خورشیدی اکنون یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه‌ها است و ترکیب آن با سیستم‌های ذخیره‌سازی می‌تواند ظرفیت تولید را ۲ تا ۳ برابر افزایش دهد، در حالی که انعطاف‌پذیری، قابلیت اعتماد و ایمنی شبکه برق را نیز بهبود می‌بخشد.
اهمیت انرژی خورشیدی و ذخیره‌سازی در گذار انرژی
گزارش IRENA بر این نکته تأکید دارد که برای دستیابی به اهداف جهانی، باید انرژی خورشیدی و ذخیره‌سازی را با سرعت بیشتر، عدالت‌محورتر و در چارچوب‌های مناسب مستقر کرد. این گزارش چهار رکن کلیدی را بررسی می‌کند که عبارتند از:
- ارتقاء ذخیره‌سازی به عنوان عنصر حیاتی برای اهداف جهانی تجدیدپذیر و اقلیمی: ذخیره‌سازی انرژی نقش کلیدی در ادغام منابع تجدیدپذیر متغیر مانند خورشیدی ایفا می‌کند و کمک می‌کند تا اهداف COP28 و COP29 محقق شوند.
- گسترش ظرفیت نصب‌شده ذخیره‌سازهای انرژی برای حمایت از انعطاف‌پذیری و پایداری شبکه: افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی به شبکه‌های برق کمک می‌کند تا نوسانات تولید انرژی را مدیریت کنند و پایداری بیشتری فراهم آورند.
- پیشبرد فتوولتائیک خورشیدی و ذخیره‌سازی از طریق تأمین مالی مناسب و سیاست‌های بیمه‌ای: سیاست‌های حمایتی مانند تسهیلات مالی و بیمه‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاری در این فناوری‌ها را افزایش دهند.
- پشتیبانی از تدوین استانداردها و گواهی‌نامه‌ها: استانداردسازی و صدور گواهی‌نامه‌ها اطمینان از کیفیت و ایمنی سیستم‌ها را تضمین می‌کند و اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب می‌نماید.
این ارکان بر اساس تجربیات جهانی و نیازهای آینده تدوین شده‌اند و می‌توانند به کشورهای در حال توسعه مانند ایران کمک کنند تا برنامه‌های ۵ ساله خود را در زمینه انرژی تجدیدپذیر پیش ببرند.
تاریخچه و اهداف ائتلاف IRENA
ائتلاف اقدام IRENA در ژانویه ۲۰۱۴ با همکاری ۳۵ بازیگر کلیدی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر راه‌اندازی شد. هدف اصلی آن، ترویج پذیرش سریع‌تر فناوری‌های تجدیدپذیر و ایجاد گفتگوی جهانی میان ذی‌نفعان دولتی و غیردولتی است. این ائتلاف به دنبال دستیابی به سیستم انرژی ۱۰۰% تجدیدپذیر تا سال ۲۰۵۰ است.
در حال حاضر، بیش از ۱۸۰ عضو برجسته از جمله شرکت‌های خصوصی، انجمن‌های صنفی، جامعه مدنی، مراکز تحقیقاتی و نهادهای بین‌المللی در این ائتلاف حضور دارند. در ایران، رئیس گروه بین‌الملل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) نقش مهمی در هماهنگی با این ابتکارات ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری: فرصت‌های پیش رو برای ایران
گذار به انرژی تجدیدپذیر نه تنها یک ضرورت زیست‌محیطی است، بلکه فرصتی اقتصادی برای کشورهایی مانند ایران محسوب می‌شود. با تمرکز بر انرژی خورشیدی فتوولتائیک و سیستم‌های ذخیره‌سازی، می‌توان به اهداف برنامه ۵ ساله دست یافت و سهم انرژی‌های پاک را در سبد انرژی ملی افزایش داد.
